Vrede als een rivier
(voorjaar 2009 in het Nederlands verschenen met een nawoord van Tjerk de Reus)
Peace like a river: een sensationeel debuut in de traditie van de grote Amerikaanse vertellers als John Irving, Mark Twain, Pat Conroy en William Kowalski. In de VS al meer dan een miljoen verkochte exemplaren.
Een vader onderneemt met zijn twee jongste kinderen een queeste door het Minnesota van begin jaren 60. Hij zoekt zijn ondergedoken zoon, die op de vlucht is geslagen nadat hij beschuldigd is van moord op twee inbrekers.
Door de ogen van de dappere elfjarige Reuben, die lijdt aan astma en dol is op de cowboyverhalen van zijn vroegwijze zusje Swede, schildert Enger de poëzie en de rauwheid van het Amerikaanse platteland.
Vrede als een rivier is een verfrissend verhaal vol onverwachte magie of beter zoals Reuben zelf zegt: wonderen.
Wonderen die de lezer raken, inspireren en boeien tot de dramatische en welhaast apocalyptische ontknoping.
Het verhaal speelt zich af op het Amerikaanse platteland waar de natuur wild maar ook heel mooi kan zijn. Beide kanten komen naar voren in dit verhaal van Reuben, een 11-jarige astmatische jongen, die in zijn vertrouwde omgeving woont met zijn vader, oudere broer Davy, en jonger zusje. Als Davy echter voor moord terecht moet staan en vlucht, verandert ook het leven van de andere gezinsleden drastisch. Ze gaan op zoek naar Davy en deze zoektocht wordt tegelijk een avontuur en een zoektocht naar een nieuwe vorm van bestaan nu de oude is weggevallen. De personages zijn bijzonder en tegelijk overtuigend. Allen vertonen ze een mengeling van kracht en kwetsbaarheid. De vader is een zeer menselijke heilige die af en toe wonderen doet, maar toch ziek wordt van verdriet. Het soms kwetsbare zusje schrijft gedichten over stoere cowboys en Reuben zelf met zijn astma wordt gaande het boek sterker. Dit is ook het thema van het boek: je kunt rust en harmonie vinden al is de rivier van je bestaan niet altijd rustig. Een eenvoudig thema dat in dit spannende verhaal prachtig wordt vormgegeven.
Het boek verscheen eerder bij Bruna onder de titel Het land van de kleine man.
De vertaling is voor deze heruitgave uitvoerig bewerkt en herzien.
352 pag. paperback
Uit de pers:
Onthutsend mooi proza
Soms stijgt een roman uit boven de woorden op papier en krijgt een raadselachtige gloed. Dat is het geval bij dit stormachtige debuut, een verhaal over gezin, geloof en wonderen.
Leif Engers roman onderscheidt zich door onthutsend mooi proza, een tempo dat nooit stokt en een geloof dat niet verwatert.
Het onderscheid tussen goed en kwaad vervaagt nooit maar toch is er altijd sympathie voor de zeer diverse karakters. De dramatische climax is heftig en bevrijdend.
Christianity Today
Dit proza is tintelend als een herfstochtend in Minnesota, verrukkelijk en om te huilen zo mooi.
Frank McCourt
Een overrompelend, hartverwarmend en uiteindelijk wondermooi debuut.
Publishers Weekly
Een van de beste boeken die ik ooi gelezen heb Tricia Brock (regisseur) in VIVA (21 aug. 2009)
'Vrede als een rivier' is inderdaad een hartveroverend verhaal, dat leest als een spannend jongensboek en tegelijk de diepte heeft van de universele queeste naar verlossing en geluk. (…) Dickens ontmoet Twain in deze spirituele, maar nergens belerende roman. (NBD|Biblion recensie, L. Torn)
De plot is sterk en stuwt de roman goed voort. (NRC)
Diepgravende roman over schuld en zelfverloochening. (Reformatorisch Dagblad)
Dit boek zit barstensvol levenslessen maar nergens komt het belerend over. Het is een verhaal dat je meesleept en bij je nekvel grijpt (Nederlands Dagblad)
Interview
Voor een recent interview dat Tjerk de Reus had met Leif Enger klik op:
http://www.cvkoers.nl/artikelen/uiteindelijk_verliest_de_wanhoop.php?showfull=1&code=CV49af970a1ef5c530b38a78c393749f8dd97d0dd9058
Gespreksvragen voor leesgroepen
Discussievragen Vrede als een rivier
‘Sinds Charles Fraziers Blauwe bergen en Cormac McCarthy’s Steden van de vlakte ben ik niet meer zo opgegaan in een boek, en in een verhaal dat zo mooi verteld is. Vrede als een rivier is een prachtig geschenk, een geweldig boek, waarin de lezer zich heerlijk kan laten wegzakken. De personages bevolken de dagen en nachten van de lezer, en tijdens het lezen raakt hij verzeild een fantastische wereld.’
Rick Bass
OVER HET BOEK
Vrede als een rivier speelt aan het begin van de jaren zestig op het platteland van Minnesota en in de Badlands van North Dakota. Het is een ontroerend, spannend, prachtig verteld verhaal over de zoektocht van een gezin om het koppigste lid van dat gezin terug te vinden. Reuben Land, de elfjarige astmatische en bescheiden verteller, brengt ons het verslag van een onvergetelijke reis vol bandietenverhalen, diepe inzichten en echte wonderen. Omdat hij geboren is zonder lucht in z’n longen, is Reuben zich maar al te bewust van het geschenk van de adem – en in het verlengde daarvan het geschenk van het leven. Steeds opnieuw krijgt Reuben deze geschenken van zijn vader, een beschaafde ziel die als conciërge op een school werkt en de kracht heeft – en het geloof – om echte wonderen te bewerkstelligen. Maar als Reubens broer Davy twee insluipers vermoordt die met slechte bedoelingen in huize Land inbreken, en dan uit de gevangenis ontsnapt terwijl zijn proces nog aan de gang is, lijken die wonderen niet veel meer te kunnen uitrichten. Of is dat maar schijn? Want als Reuben en zijn familie op pad gaan om Davy te zoeken, is de lezer uiteindelijk getuige van rivieren, vlakten en stadslichtjes die nog nooit door een levend wezen zijn gezien.
Vrede als een rivier is net zo goed een tragedie als een liefdesverhaal, en net zo goed een avontuur als een meditatie. Het is een geïnspireerd verhaal over familieliefde, geloof en de levenslange arbeid en het vertrouwen die voor beide nodig zijn. Leif Engers debuut is een gul en buitengewoon wijs boek, een boek om te delen met vrienden en geliefden.
GESPREKSVRAGEN
1. Aan het begin van het boek – en ook aan het begin van het leven van de verteller – gebeurt er een wonder. Beschrijf het. Hoe gebeurt het? Wie brengt het teweeg? Begin de discussie over dit boek door de grotere en kleinere wonderen die door het hele verhaal heen plaatsvinden, in gedachten op een rijtje te zetten. Welke rol spelen ze in Vrede als een rivier?
2. Onze jonge held Reuben Land is geboren met zware astma. Het is voor hem vaak een strijd om lucht in zijn longen te krijgen. Het hele boek door is Reuben geobsedeerd door zijn eigen ademhaling, en het fysieke ademen fungeert in dit verhaal als metafoor voor het leven zelf. Hoe gaat Reuben om met zijn ziekte en op welke manier wordt zijn karakter erdoor beïnvloed? Wijs momenten aan in het verhaal waar ademen een speciale betekenis krijgt.
3. Overdenk de bijzonderheden van de dubbele moord die Davy, Reubens oudere broer, heeft gepleegd. Ziet Reuben Davy als een moordenaar of als iemand die handelde uit zelfverdediging? Wil hij dat Davy voor het gerecht gebracht wordt of denkt hij dat er al recht gedaan is? En de andere hoofdpersonen, wat vinden zij ervan? En jij, als lezer? Wat is jouw indruk van Davy – en van dit boek – als je kijkt naar zijn daden? Bespreek hoe het begrip loyaliteit een rol speelt in het boek.
4. Vrede als een rivier speelt zich hoofdzakelijk af op het platteland van Minnesota en in de Badlands van North Dakota, aan het begin van de jaren zestig. Net als de vroege Amerikaanse pioniers, of misschien als mythische helden, trekken de Lands eropuit om hun zoon en broer te redden te midden van de schoonheid en wreedheid van de natuur. Hoe houdt de familie zich staande in dit ruige, barbaarse en soms woeste landschap? Noem gebeurtenissen of omstandigheden waarin de setting van het verhaal bijdraagt aan de primitieve of mythische kwaliteiten ervan.
5. Swede, Reubens fantasierijke en vroegrijpe zusje, schrijft een episch gedicht over een cowboy met de naam Sunny Sundown. Bespreek Sunny’s doorlopende verhaal als ironisch commentaar op Reubens grotere verhaal. Welke parallellen ontdek je?
6. Naast de Sunny Sundown-tekst komen Swede en Reuben ook met bandietenverhalen, literaire toespelingen, Bijbelse legenden en historische terzijdes. Identificeer een aantal van deze verhalen-in-het-verhaal en leg van elk uit hoe ze het hoofdverhaal verrijken of beïnvloeden.
7. Bespreek het personage van Jeremiah Land, Reubens vader en tevens het centrum van zijn morele kompas. Wat zijn Jeremiahs sterke punten, als persoon en als vader? Heeft hij ook zwakke punten? Waarom heeft zijn vrouw hem verlaten, al die jaren geleden? En waarom ‘geneest’ hij de groteske werkgever die hem ontslaat (p. 93)? Leg uit hoe de thema’s liefde voor familie en vurig geloof in zijn karakter samenkomen.
8. Zowel tijdens Davy’s proces als tijdens zijn ontsnapping uit de gevangenis lezen we een aantal publieke standpunten over de daden van Reubens broer. Dergelijke standpunten, doorgaans gepresenteerd als persoonlijke brieven of commentaren in kranten, zijn vaak heel stellig maar ook tegenstrijdig. Wat lijkt Reuben zich te realiseren over de zogenoemde ‘rechtbank van de publieke opinie’, in het licht van deze standpunten?
9. Bidden wordt in Vrede als een rivier op veel manieren en bij veel gelegenheden beschreven. Heb je bij het lezen van dit boek iets ontdekt over het gebed, de redenen ervoor of de consequenties ervan? Welk punt – bijvoorbeeld over religie en de menselijke natuur – zou de auteur willen maken met zijn diverse beschrijvingen van mensen in gebed? Als Reuben zich bijvoorbeeld een gebed herinnert dat hij ooit heeft gedaan voor zijn vijanden, zegt hij over Jape Waltzer: ‘Ik vrees dat ik me er wat Waltzer betrof gemakkelijk van afmaakte, waar ik later spijt van zou krijgen’ (p. 314). Waarom denkt Reuben dit? Welke kracht ziet hij in zijn eigen gebeden? Bespreek de invloed die bidden heeft op Reuben, en hoe hij erdoor verandert.
10. Terwijl hij herstelt van een bijna fatale astma-aanval peinst Reuben: ‘De lichamelijk zwakken wachten, altijd, en dat weten ze’ (p. 320). Gezien zijn fysieke conditie en gegeven wat we weten over zijn afkomst en het verhaal dat volgt, waar ‘wacht’ Reuben dan op? Waar loopt dit wachten op uit? Kan deze analogie ook op een van de andere personages toegepast worden?
11. Het laatste wonder in Vrede als een rivier gebeurt natuurlijk als Jeremiah zijn leven geeft voor Reuben. Maar waarom merkt Reuben op een eerder punt op: ‘Sinds we [bij Roxanna] waren, hadden we geen wonderen meegemaakt’ (p. 285)? Bespreek de waarheid of onwaarheid van deze opmerking. Op welke manier zou je Roxanna zelf als wonder kunnen zien?
12. Wat brengt Roxanna’s personage de familie Land? Wat neemt zij met zich mee dat de Lands voor haar komst niet hadden? In de loop van het boek veranderen Reubens houding ten opzichte van Roxanna en zijn fysieke beschrijvingen van haar. Op welke manier veranderen deze dingen? Denk je dat Roxanna’s houding ten opzichte van het gezin en van Jeremiah in het bijzonder een vergelijkbare metamorfose ondergaat?
13. In ‘Prijs de grond met uw tred, mijn voeten’, het voorlaatste hoofdstuk, gaan Reuben en Jeremiah een andere wereld binnen. ‘Hier in de boomgaard,’ herinnert onze held zich, ‘kreeg ik een glimp van de oorsprong: Adam, dacht ik’ (p. 332). Waar zijn Reuben en zijn vader precies? Wat gebeurt er met hen? Hoe zijn deze cruciale gebeurtenissen aangekondigd, en in welk opzicht zijn ze nieuw en ongekend?
14. Een groot deel van dit boek gaat over het innerlijke leven van de kindertijd: verbeelding, verhalen vertellen, karweitjes, spelen en school. Bespreek de manier waarop de auteur de kindertijd portretteert. Lijken de kinderen in dit boek realistisch? Waarom of waarom niet?
15. Terugdenkend aan zijn eigen kindertijd schreef de auteur Leif Enger onlangs: ‘Ik groeide op terwijl ik vanaf de achterbank van de auto naar de glooiende heuvels en de vlakten tuurde, waar je vanaf een verhoging in de weg het stof kon zien opstuiven van een tractor vijf kilometer verderop. Er is zoveel wereld en lucht zichtbaar, het is moeilijk om te geloven dat je zelf nog enige invloed hebt.’ Vind je een dergelijke relatie tussen het individu en de natuur ook terug in Vrede als een rivier? Zo ja, waar? Beschrijf sleutelpassages of scènes waarin de personages ondergeschikt lijken aan het landschap, of zelfs aan de genade ervan overgeleverd zijn.
16. Als Reuben zijn verhaal afmaakt, merkt hij op: ‘Ik moet nog vertellen dat Jape Waltzer even ongrijpbaar leek te zijn als Swedes eigen Valdez’ (p. 341). Waarvoor staan de personages van Jape en Valdez in dit boek? Besluit de discussie door Vrede als een rivier te vergelijken met het traditionele zinnespel – een symbolisch drama (afkomstig uit de middeleeuwen) gebaseerd op de eeuwige strijd tussen Goed en Kwaad.
(C) 2008 - Alle rechten voorbehouden